Klasyfikacja urazów kregoslupa, ortopedia i traumatologia

Klasyfikacja urazów kregoslupa

I. Zlamania kregoslupa bez uszkodzen struktur nerwowych.
Powstaja w wyniku dzialania sily uszkadzajacej o malej lub umiarkowanej wartosci. Nie naruszaja w sposób istotny srodkowych i tylnych elementów stabilizujacych kregoslup- stad sa to najczesciej zlamania stabilne. Urazy tego typu nie powoduja istotnego uszkodzenia rdzenia kregowego. Rokowanie i efekty leczenia sa dobre.

II. Zlamania z uszkodzeniem rdzenia kregowego (najczesciej szyjnego i piersiowo-ledzwiowego odcinka kregoslupa)
Sa nastepstwem zadzialania podobnych mechanizmów uszkadzajacych, ale o znacznie wyzszej energii sily urazowej. W nastepstwie uszkodzeniu ulegaja tylne lub tylne i srodkowe elementy stabilizujace kregoslup ( tzw. zlamania niestabilne). Konsekwencja przemieszczenia sie elementów kostnych kregoslupa jest uszkodzenie struktur neurologicznych (w tym glównie rdzenia kregowego). Uszkodzenia tego typu wymagaja najczesciej szybkiej interwencji chirurgicznej zmierzajacej do usuniecia elementów uciskajacych na rdzen i uzyskania stabilizacji kregoslupa.

W zaleznosci od stopnia uszkodzenia rdzenia kregowego przy niestabilnych urazach kregoslupa wyrózniamy:

1. Calkowite uszkodzenie rdzenia kregowego (syndrom Bastiana) powoduje zniesienie wszystkich rodzajów czucia ( ból, dotyk, temperatura, położenie w przestrzeni). Następuje porażenie wszystkich grup mięśniowych unerwianych przez uszkodzony segment rdzenia oraz przez segmenty rdzeniowe znajdujące się poniżej miejsca uszkodzenia.

2. Częściowe uszkodzenie rdzenia kręgowego:
Typ A
Objawia się porażeniem ruchowym i zniesieniem czucia powierzchniowego, ale ze śladowym czuciem głębokim w stopach.
Typ B
Skutkiem tego typu uszkodzenia są niedowłady znacznego stopnia uniemożliwiające funkcjonalne wykorzystanie niedowładnych kończyn.
Typ C
U pacjenta występują niedowłady mniejszego stopnia, które jedynie utrudniają funkcjonalne wykorzystanie niedowładnych kończyn.

Obraz patologii po niestabilnym urazie kręgosłupa z uszkodzeniem rdzenia kręgowego.
I. Uszkodzenie dolnego odcinka szyjnego (C3-C7) prowadzi do porażenia ruchowego i czuciowego w obrębie kończyn górnych, tułowia i kończyn dolnych
II. Uszkodzenie odcinka piersiowego powoduje porażenia czuciowe i ruchowe w obrębie tułowia i kończyn dolnych. Czynności kończyn górnych są zachowane.
III. Uszkodzenie odcinka lędźwiowo - krzyżowego powoduje porażenie kończyn dolnych ( im niższy poziom uszkodzenia tym większe możliwości ruchowe pacjenta)

IV. Czy poniższe towarzyszą wszystkim powyższym?
Zaburzenia autonomiczne

· Troficzne

· Naczyniowe

· Oddechowe

· Wydalnicze

· Seksualne

V. Komplikacje wtórne

· Powikłania płucne spowodowane wzmożonym wydzielaniem i zaleganiem śluzu w drogach oddechowych

· Komplikacje nerkowe

· Infekcje dróg moczowych

· Powikłania odleżynowe

· Przykurcze stawowe

Leczenie złamań kręgosłupa bez uszkodzeń neurologicznych

Celem leczenia jest odzyskanie optymalnego kształtu i wysokości złamanych trzonów kręgowych oraz możliwie szybki powrót do pełnej wydolności czynnościowej uszkodzonego kręgosłupa.

Leczenie składa się z dwóch zasadniczych elementów:

I. Postępowania chirurgicznego:

· Zachowawczego ( zastosowanie gorsetu gipsowego, ortopedycznego) – ma na celu uzyskanie ustąpienia dolegliwości bólowych, uzyskanie zrostu uszkodzonych struktur kostnych

· Operacyjnego- zmierza do odzyskania kształtu zgniecionych trzonów kręgowych oraz przywrócenia stabilności uszkodzonym segmentom kręgosłupa

II. Postępowania usprawniającego
Ma ono miejsce od pierwszych godzin leczenia. Jako leczenie czynnościowe złamań kręgosłupa może stanowić niezwykle skuteczną alternatywę dla zachowawczego postępowania chirurgicznego.
Zabezpiecza przed zanikaniem mięśni przykręgosłupowych, które zwykle następuje po urazie i w wyniku stosowanego leczenia chirurgicznego.
Ostatecznie przywraca właściwą kondycję mięśni przykręgosłupowych oraz zakres ruchu w stawach międzykręgowych, co jest zasadniczym warunkiem powodzenia w leczeniu złamań kręgosłupa.

Rehabilitacja chorych z uszkodzeniem rdzenia kręgowego.

Istotną rolę u chorych z uszkodzeniem rdzenia kręgowego odgrywa pielęgnacja i wczesna rehabilitacja pourazowa. W postępowaniu rehabilitacyjnym wyodrębnić można trzy etapy:

I. Etap to hospitalizacja, podczas której chory znajduje się w pozycji leżącej. Trwa od momentu przyjęcia chorego do szpitala, do chwili rozpoczęcia przyjmowania przez chorego pozycji pionowej.

Rehabilitacja obejmuje:

· Profilaktyka przeciodleżynowa i przeciwprzykurczowa

· Ćwiczenia oddechowe

· Ćwiczenia bierne

· Ćwiczenia czynne mięśni nieporażonych

II. Etap rozpoczyna się po uzyskaniu pełnej stabilizacji uszkodzonego odcinka kręgosłupa, co umożliwia pionizację chorego.

Rehabilitacja obejmuje:

· Ćwiczenia oddechowe

· Ćwiczenia bierne

· Ćwiczenia czynne

· Pionizację

· Ćwiczenia kondycyjne

· Samodzielną zmianę pozycji w łóżku

· Ćwiczenia samoobsługi i lokomocji

III. Etap rozpoczyna się po wypisaniu ze szpitala, kiedy stan pacjenta jest już stabilny.
Z dużym efektem etap ten realizowany jest w Centrum Rehabilitacji „Euromed” z wykorzystaniem kombinezonu „Adeli”

Zastosowanie metodyki ADELI z użyciem adaptowanego kombinezonu ADELI w rehabilitacji chorych z pourazowymi uszkodzeniami rdzenia kręgowego ma na celu:

· Uzyskiwanie i zwiększanie sprawności ruchowej i wydolności fizycznej

· Zwiększanie samodzielności życiowej

Cele rehabilitacji:

· Wzmocnienie siły osłabionych niedowładem mięśni

· Zwiększenie siły mięśniowej tułowia, obręczy barkowej i uzyskanie bardziej prawidłowej oraz stabilnej postawy

· Przygotowanie do chodzenia ( w zależności od poziomu uszkodzenia)

· Poprawę zakresu ruchu w przykurczonych stawach kończyn

· Stałe pobudzanie receptorów czucia powierzchownego i głębokiego

· Poprawę czynności fizjologicznych (warunków troficznych w stawach, krążenia, oddychania, metabolizmu)

· Zwiększenie wytrzymałości i wydolności fizycznej organizmu

· Zwiększenie niezależności i samodzielności w czynnościach życia codziennego

Złamania kompresyjne kręgosłupa

Co to są złamania kompresyjne kręgosłupa?

Złamanie kompresyjne, czyli występujące na skutek zgniecenia trzonu kręgowego jest bardzo charakterystycznym powikłaniem. Często do złamań dochodzi bez widocznego urazu. Obserwujemy wtedy zjawisko powolnego stopniowego zapadania się osłabionych trzonów kręgowych pod ciężarem ciała. Zmiany takie przeważnie dotyczą wielu kręgów jednocześnie.

Jak dochodzi do urazowego złamania kompresyjnego?

Mechanizm urazu to najczęściej upadek na pośladki. Siła działająca wzdłuż kręgosłupa powoduje zgniecenie trzonu kręgowego, który przyjmuje kształty trapezu. Najczęściej do urazu dochodzi w górnej części lędźwiowego odcinka kręgosłupa. Złamanie daje znać o sobie miejscowym bólem czasem promieniującym wzdłuż kręgosłupa lub do kończyn dolnych. Nasilenie dolegliwości jest niekiedy umiarkowane i sprawia, że część chorych zgłasza się do lekarza nawet po paru dniach od złamania.

Jakie są skutki złamania?

Typowe złamanie kompresyjne należy do tzw. uszkodzeń stabilnych i nie wymaga leczenia operacyjnego . Wyjątek stanowią przypadki, w których prócz uszkodzenia trzonu kręgowego dochodzi do przemieszenia krążka międzykręgowego lub wystąpienia ucisku korzeni nerwowych czy tkanek wewnątrz kanału kręgowego. Ucisk krążka na korzenie nerwowe – tzw. dyskopatia jest bardzo bolesny i zwykle paraliżuje zdolność poruszania się. Takie sytuacje wymagają pilnego uwolnienia uwięzionych struktur.

Jak leczone jest kompresyjne złamanie kręgosłupa?

Większość złamań kompresyjnych leczy się parodniowym spoczynkiem w łóżku, podając leki przeciwbólowe i zapobiegające powikłaniom zakrzepowym. Po minięciu ostrej fazy bólowej chory zostaje zaopatrzony w specjalny gorset ortopedyczny utrzymujący kręgosłup w wyproście. W gorsecie można chodzić i leżeć, powinno się unikać schylania i siadania.

Jak przebiega rehabilitacja po zrośnięciu się złamania?

Po upływie 6 tygodni złamanie powinno być już zrośnięte i można zacząć się stopniowo odzwyczajać od zaopatrzenia ortopedycznego. Okres ten może okazać się źródłem niespodziewanych cierpień, ponieważ funkcję stabilizacyjną kręgosłupa muszą przejąć mięśnie, które wskutek kilkutygodniowego unieruchomienia są osłabione.
Podstawą powrotu prawidłowej funkcji kręgosłupa po złamaniu kompresyjnym są systematyczne ćwiczenia mięśni. Najważniejsze grupy mięśni służące utrzymaniu prawidłowej postawy ciała to mięśnie brzucha, grzbietu oraz mięśnie pośladkowe.

Czym grozi osteoporotyczne zniekształcenie kręgosłupa?

Niekiedy odwapnienie trzonów kręgowych jest przyczyną złamań kompresyjnych licznych kręgów w odcinku piersiowym i lędźwiowym. Narastającym bólom grzbietu towarzyszy wtedy charakterystyczne zniekształcanie sylwetki: plecy coraz bardziej zaokrąglają się, brzuch uwypukla się. Dochodzi do ubytku wzrostu, w przeciągu kilku lat niekiedy nawet o kilkanaście centymetrów. W zaawansowanych przypadkach kurczenie się kręgosłupa trwa do momentu, gdy dolne żebra oprą się o miednicę.
Głębokie zniekształcenie kręgosłupa prowadzi do stałych dolegliwości bólowych, zmniejsza wydolność krążenia, ogranicza pojemność płuc, staje się przyczyną ucisku narządów jamy brzusznej, obrzęków kończyn dolnych i dolegliwości ze strony kręgosłupa szyjnego.

ZŁAMANIA I ZWICHNIĘCIA

Powstają w wyniku uderzenia w głowę np. podczas skoku na główkę do płytkiej wody. Mogą towarzyszyć im uszkodzenia czaszkowo-mózgowe.

Objawy:

- ból pojawia się przy delikatnych ruchach głową-chory podtrzymuje głowę rękami,

- bolesność palpacyjna wyrostków kolczastych,

- może dojść do porażeń lub niedowładów w obrębie kończyn górnych lub dolnych.

Tego typu uszkodzenia można podzielić na:

· Stabilne – zmieniają ustawienie uszkodzonego segmentu, lecz nie wpływają na stabilność w stawach międzykręgowych. Do urazu dochodzi z mechanizmu zgięciowo-kompresyjnego.

· Niestabilne – mają wpływ na stabilność odcinka gdyż uszkodzeniu ulega aparat więzadłowo-torebkowy. Do urazu dochodzi z mechanizmu zgięciowo-rotacyjnego oraz zgięciowego, rzadko z mechanizmu wyprostnego(3,5,6,7)

Leczenie

Złamania stabilne można leczyć zachowawczo, mimo znacznego kompresyjnego obniżenia trzonu kręgu. W tym celu stosuje się unieruchomienie w kołnierzu na okres 6-8 tyg. + farmakoterapia. Złamania niestabilne można leczyć czynnościowo przy pomocy klamry Crutchfielda z obciążeniem uzależnionym od poziomu uszkodzenia ( C1=1kg, C2=2kg, C3=3kg itd.) Po ok. 6 tyg. zakłada się opatrunek gipsowy typu Minerwa z podparciem żuchwy i potylicy oraz kamizelką gipsową. Natomiast leczenie operacyjne wskazane jest, gdy doszło do podrażnienia rdzenia kręgowego przez obecność kości lub fragmentu krążka w kanale kręgowym lub, gdy nie ma możliwości nastawienia( 3,5,6,7).

ODCINEK PIERSIOWY I LĘDŹWIOWYZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA W ODCINKU PIERSIOWYM I LĘDŹWIOWYM

Powstają w wyniku upadku na pośladki, plecy lub kończyny dolne oraz po uderzeniu w okolicę grzbietu. Z kolei złamania wielu segmentów mogą świadczyć o patologicznym ich położeniu w wyniku np. osteoporozy, choroby Pageta czy przerzutów nowotworowych. Najczęściej urazy lokalizują się na poziomie Th12, L1-L3. Tego typu uszkodzenia również można podzielić na:

· Stabilne – cechują się kompresją kości gąbczastej oraz klinowatym zniekształceniem trzonu kręgu z uszkodzeniem płytek granicznych. Nienaruszone pozostają krążki międzykręgowe, tylna ściana kręgu oraz aparat więzadłowy kręgosłupa.

· Niestabilne – charakteryzują się podwichnięciami w obrębie segmentu, zwężeniem kanału kręgowego, przerwaniem tylnego aparatu więzadłowego oraz uszkodzeniem krążka międzykręgowego.

Objawy:

- bolesność samoistna i palpacyjna,

- dodatni objaw szczytowy,

- krwiak i obrzęk,

- konieczne jest badanie klatki piersiowej oraz narządów jamy brzusznej( 3,6,7,11).

Leczenie

Złamania stabilne leczy się zachowawczo przez unieruchomienie w łóżku do czasu ustąpienia dolegliwości bólowych. Po tygodniu zaleca się stosowanie gorsetu ortopedycznego.

Złamania niestabilne również można leczyć zachowawczo, niemniej jednak jest to dość ryzykowne, gdyż istnieje możliwość uszkodzenia rdzenia kręgowego. Złamania te wymagają unieruchomienia na okres 8-12tyg, czyli do momentu wytworzenia blizny. Początkowo pacjentowi zaleca się leżenie na twardym podłożu z wałkiem pod lędźwiami, co pozwoli na zachowanie lordozy. Następnie zakłada się gorset gipsowy lub ortopedyczny do czasu uzyskania radiologicznych cech stabilności.

Leczenie operacyjne złamań niestabilnych podejmuje się w sytuacji, kiedy doszło do częściowego lub całkowitego uszkodzenia rdzenia kręgowego, ogona końskiego lub złamania z mechanizmu rotacyjnego. Wadą tego sposobu leczenia jest usztywnienie znacznej części kręgosłupa, zniesienie lordozy, kompensacyjne zwiększenie ruchomości w segmentach powyżej uszkodzenia oraz zmiany zwyrodnieniowe(3,6,7,14).

POSTĘPOWANIE FIZJOTERAPEUTYCZNE PO URAZACH KRĘGOSŁUPA BEZ PORAŻEŃODCINEK SZYJNY

1. Unieruchomienie gorsetem gipsowym lub kołnierzem palisadowym:

a). działanie przeciwbólowe

· pozycje antalgiczne (wskazane jest płaskie ułożenie na plecach)

· zabiegi fizykalne poprawiające krążenie lokalne, sprzyjające resorpcji krwiaka i obrzęku

b). zachowanie siły mięśni karku i tułowia

· ćwiczenia izometryczne mięśni objętych unieruchomieniem

· ćwiczenia synergistyczne ipsi- oraz kontrlateralne kończyn górnych

· metoda Brunkow

· ćwiczenia z wykorzystaniem TerapiMaster

c). zachowanie siły mięśni sąsiadujących

· PNF kończyn górnych i dolnych

· ćwiczenia czynne z wykorzystaniem sprzętu pomocniczego np. hantle, taśmy theraband

d). utrzymanie prawidłowej postawy ciała

· ćwiczenia korekcyjne

· biofeedback

· ćwiczenia elongacyjne

2. Po unieruchomieniu:

a). rozluźnienie mięśni

· zabiegi ciepłolecznicze np.GR, FANGO

· hydroterapia np. PNF w wodzie

· masaż

b). wypracowanie stabilizacji czynnościowej

· ćwiczenia wzmacniające mięśnie karku i grzbietu w różnych pozycjach

· PNF głowy, łopatki, miednicy

· chopping, lifting

· ćwiczenia z wykorzystaniem TerapiMaster

c). przywracanie prawidłowego zakresu ruchu

· terapia manualna np. metoda McKenzie

· ćwiczenia na piłce

· poizometryczna relaksacja mięśni karku

d). utrzymanie prawidłowej postawy ciała

· „szkoła pleców”

· biofeedback

· unikanie postawy „oszczędzającej”( 10,11,13,14)

ODCINEK PIERSIOWY I LĘDŹWIOWY

1. Faza ćwiczeniowa – dotyczy uszkodzeń stabilnych oraz niestabilnych w okresie bólu. Charakteryzuje się płaskim ułożeniem na twardym podłożu z poduszką pod lędźwiami oraz ze zgięciem stawów biodrowych kolanowych pod kątem 90 stopni. Przeciwwskazane są pozycje kifotyczne oraz maksymalne zgięcie stawów biodrowych ze względu na pogłębiająca się kifozę w trakcie wykonywania ruchów.

a). zapobieganie OPZZ

· profilaktyka odleżynowa, przykurczona, zapalenia płuc oraz zakrzepów

b). działanie przeciwbólowe

· zabiegi fizykalne np. tens, naświetlania

· masaż

c). zachowanie siły mięśniowej

· statyczne ruchy mięsni całego ciała ( w miarę możliwości symetrycznie do prostowników)

· metoda Brunkow

· ...

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Klasyfikacja urazów kregoslupa

Klasyfikacja urazów kregoslupa, ortopedia i traumatologia

Wątki