Klasy bonitacyjne gleb, Studia (Ogrodnictwo), Gleboznastwo
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Klasy bonitacyjne gleb ornych :
Klasa I – gleby orne najlepsze-Gleby te występują zawsze w dobrych warunkach fizjograficznych, to jest na równinach lub na bardzo małych pochyłościach. Są zasobne we wszystkie składniki pokarmowe roślin, mają dobrą naturalną strukturę, nawet na znacznej głębokości, są łatwe do uprawy. W dobrze wykształconym i głębokim poziomie akumulacyjnym zawierają słodką próchnicę, nie wykazują większego zakwaszenia i nie wymagają melioracji.Rośliny uprawne: buraki cukrowe,pszenica, lucerna, rzepak, koniczyna czerwona i warzywa. Do klasy tej zalicza się gleby orne: najlepsze czarnoziemy, mady pyłowe, mady próchniczne, niektóre czarne ziemie, rędziny i gleby brunatne wytworzone z lessów.
Klasa II – gleby orne bardzo dobre- występują w nieco gorszych, choć jeszcze dobrych warunkach rzeźby terenu. Mają gorsze stosunki wodne, są mniej przepuszczalne, mniej przewiewne i nieraz trochę trudniejsze do uprawy, są zmeliorowane lub nie wymagają melioracji. W zasadzie udają się na nich te same rośliny uprawne co na glebach klasy I, ale przy średniej kulturze rolnej plony są niższe. Gleby te wchodzą w skład kompleksów pszennego bardzo dobrego lub pszennego dobrego. Nadają się pod płodozmiany specjalne dla najbardziej wymagających roślin uprawnych, a również bardzo dobrze pod sady. Do klasy tej zalicza się gleby takich rodzajów jak klasa I, a także niektóre gleby płowe i brunatne.
Klasa III a – gleby orne dobre -Zalicza się tu gleby mające już wyraźnie gorsze właściwości fizyczne i chemiczne lub występujące w gorszych warunkach fizjograficznych od gleb klasy I i II . Odnosi się to przede wszystkim do stosunków wodnych. Dlatego wybór roślin, które mogą być uprawiane, jest mniejszy. Wysokość plonów waha się w szerokich granicach w zależności od stopnia kultury, umiejętności uprawy i nawożenia, a także w pewnym stopniu od warunków atmosferycznych. Niektóre z gleb zaliczanych do tej klasy mogą być także trudniejsze do uprawy. Większość gleb wykazuje już pewne oznaki procesu degradacji, a w przypadku gleb bielicowych lub płowych poziom próchniczy w stanie świeżym jest najczęściej barwy szarej lub jasnoszarej. Gleb tych nie można jednak nazwać glebami wadliwymi, gdyż ujemne cechy występują w nieznacznym stopniu. Są to gleby zmeliorowane lub niewymagające melioracji. Na lżejszych odmianach tych gleb osiąga się wysokie plony żyta, jęczmienia, owsa i ziemniaków, a w warunkach wysokiej kultury oraz na glebach cięższych – drobne plony buraków cukrowych, pszenicy, warzyw i koniczyny czerwonej. Gleby tej klasy przeważnie można zaliczyć do kompleksu gleb pszennych dobrych, a w niektórych przypadkach będą to najlepsze gleby kompleksu żytniego bardzo dobrego. Nadają się one również pod sady. Do klasy III a zalicza się gleby brunatne i płowe, zdegradowane czarnoziemy, mady piaszczyste, niektóre rędziny, niewymagające melioracji (lub zmeliorowane) gleby torfowo-murszowe i torfowe.
Klasa III b – gleby orne średnio dobre -Gleby te mogą być narażone na erozję. Oznaki procesu degradacji, jeśli występują, to są już wyraźnie zaznaczone. Omawiane gleby, choć zasadniczo jeszcze dobre, mogą być już uważane w pewnym nieznacznym stopniu za wadliwe. Niektóre z nich są trudniejsze do uprawy. Na glebach klasy III b w warunkach wysokiej kultury i pomyślnego przebiegu warunków atmosferycznych można osiągnąć dobre plony pszenicy, buraków cukrowych i koniczyny czerwonej. Gleby tej klasy, jeżeli nie są ciężkie, to należą przeważnie do kompleksu żytniego bardzo dobrego, natomiast cięższe spośród nich do pszennego dobrego lub zbożowo-pastewnego mocnego, a nawet niekiedy do pszennego wadliwego. Nadają się również pod sady. Zalicza się tu gleby brunatne, płowe i opadowo-glejowe, czarne ziemie, rędziny, niewymagające melioracji (lub zmeliorowane) gleby orne torfowo-murszowe i torfowe.
Klasa IV a – gleby orne średniej jakości, lepsze -Plony roślin w znacznym stopniu uzależnione są od ilości i rozkładu opadów atmosferycznych, szczególnie w okresie wegetacyjnym. Gleby te nieraz występują w gorszych położeniach w rzeźbie terenu, na większych spadkach i często narażone są na erozję wodną. Gleby ciężkie tej klasy są zasobne w składniki pokarmowe i charakteryzuje je dużażyzność potencjalna, lecz są mało przewiewne, zimne i mało czynne pod względem biologicznym, przeważnie ciężkie w uprawie, wymagają więc umiejętności uchwycenia pory wykonania zabiegów uprawowych. W sprzyjających warunkach atmosferycznych i w dobrej kulturze mogą dać nawet wysokie plony pszenicy, buraków cukrowych i koniczyny czerwonej. Żyto plonuje przeważnie gorzej od pszenicy i jest mniej pewne. Znaczna część gleb klasy IV a ma okresowo za wysoki poziom wód gruntowych i wymaga melioracji (drenowania), a po jej wykonaniu może być zaliczona do klas wyższych (nawet do klasy II). Gleby te należą do kompleksu zbożowo-pastewnego mocnego lub pszennego wadliwego. W większości przypadków mogą być przydatne pod sady, ale nie pod wszystkie gatunki drzew. Gleby lekkie tej klasy są glebami żytnio-ziemniaczanymi, na których koniczyna czerwona zawodzi. Gdy są one w wysokiej kulturze i w dobrych warunkach wilgotnościowych, wówczas udaje się na nich jęczmień, a nawet pszenica i owies. Nadają się również pod sady, ale nie pod wszystkie gatunki drzew. Do klasy IV a należą: lepsze gleby brunatne, płowe, bielicowe, brunatne, płowe i opadowo-glejowe, podmokłe czarnoziemy, mady ciężkie, rędziny, zmeliorowane gleby torfowe i torfowo-murszowe.
Klasa IV b – gleby orne średniej jakości, gorsze - Uzyskiwane plony wahają się w szerokich granicach i uzależnione są przede wszystkim od warunków atmosferycznych. Gleby ciężkie w tej klasie są najczęściej podmokłe, albo zbyt ciężkie do uprawy, albo położone w złych warunkach fizjograficznych, np. na silnych spadkach, zerodowanych szczytach wzgórz czy zagłębieniach terenu. Niektóre gatunki (odmiany) podścielone są płytko zbyt przepuszczalnym podłożem, dlatego są zbyt suche. W innych gatunkach poziom wód gruntowych jest przez dłuższy okres zbyt wysoki. Gleby ciężkie tej klasy zaliczane są do kompleksów zbożowo pastewnych lub pszennego wadliwego, gdyż najlepiej udają się na nich pastewne mieszanki, owies, kapusta, koniczyna, brukiew i inne rośliny pastewne. Gleby te nadają się tylko pod niektóre gatunki drzew owocowych. Gleby ciężki i płytkie na przepuszczalnych podłożach przeważnie należą do kompleksów przydatności rolniczej żytnich, najczęściej dobrych. Gleby lekkie tej klasy są w zasadzie glebami żytnio-ziemniaczanymi, często jednak wykazują wrażliwość na suszę. Wyjątkowo, gdy są w wysokiej kulturze i przy dobrych warunkach atmosferycznych, mogą się na nich udawać także inne rośliny uprawne. Gleby te zaliczane są zasadniczo do kompleksu żytniego słabego, w niektórych warunkach do żytniego dobrego. Nadają się tylko dla mnie wybrednych gatunków drzew owocowych. Do klasy IV b zalicza się takie same jednostki taksonomiczne gleb, jak do klasy IV a, ale charakteryzujące się znacznie gorszymi właściwościami, których przyczyną jest budowa profilu i mniej korzystne położenie fizjograficzne.
Klasa V – gleby orne słabe-Gleby te są mało żyzne, słabo urodzajne i zawodne. Należą tu gleby zbyt lekkie, za suche, przydatne do uprawy żyta i łubinu, a w latach obfitujących w opady – ziemniaków i seradeli. Do tej klasy zalicza się również płytkie i kamieniste gleby, najczęściej ubogie w substancję organiczną oraz gleby zbyt mokre, nie zmeliorowane lub nie nadające się do melioracji. Gleby lekkie i suche tej klasy należą w zasadzie do kompleksu gleb żytnich słabych lub bardzo słabych. W głównej mierze uzależnione to jest od stosunków wodnych i stopnia kultury. Gleby klasy V przydatne są tylko pod niektóre gatunki drzew owocowych. Gleby ciężkie i podmokłe klasy V przydatne są najlepiej pod brukiew i kapustę, mieszanki traw oraz niektóre rośliny pastewne. Gleby te należą do kompleksu przydatności rolniczej zbożowo – pastewnego słabego. Pod sady w zasadzie nie nadają się. Zaliczamy tu takie gleby jak: gleby brunatne, rdzawe, płowe, bielicowe wytworzone z piasków i żwirów gliniastych, płytkie mady, rędziny i gleby kamieniste.
Klasa VI – gleby orne najsłabsze-Gleby te są słabe, wadliwe i zawodne, plony uprawianych na nich roślin są bardzo niskie i niepewne. Należą tu gleby za suche i luźne, na których udaje się łubin, natomiast żyto tylko w latach sprzyjających daje średnie plony. Gleby bardzo płytkie lub płytkie silnie kamieniste, wskutek tego trudne do uprawy, gleby za mokre o stale za wysokim poziomie wód gruntowych, często ze storfiałą lub murszastą próchnicą, w których przeprowadzenie melioracji jest bardzo utrudnione. Gleby suche tej klasy mogą być zaliczone wyłącznie do kompleksu żytniego bardzo słabego. Pod sady gleby te w zasadzie nie nadają się, mogą być na nich sadzone tylko mniej wybredne odmiany wiśni. Na bardzo płytkich rędzinach tej klasy uprawiać można jedynie żyto i koniczynę białą. W zasadzie gleby te nadają się bardziej pod zalesienie niż pod uprawę rolną. Podmokłe gleby tej klasy nie nadają się do uprawy zbóż i okopowych, dlatego też powinny być wykorzystywane raczej jako pastwiska. Do klasy VI zalicza się gleby rdzawe, bielicowe, rankery, płytkie rędziny inicjalne, ciężkie mady podmokłe.
Klasa VI Rz – gleby pod zalesienia-Są to bardzo ubogie, zbyt suche gleby nieprzydatne do uprawy polowej. Gleby te powinny być zalesione. Poziom próchnicy jest inicjalny, bardzo słabo zaznaczony, o miąższości około 15 cm. Do tej grupy zalicza się gleby rdzawe, rankery i bielice wytworzone ze żwirów piaszczystych, piasków luźnych całkowitych. Wyjątkowo mogą tu być zaliczone niektóre piaski bardzo podmokłe, nieprzydatne ani do uprawy rolnej, ani też do założenia użytków zielonych, nadające się tylko pod zalesienie olszyną.
Kompleksy rolniczej przydatności gleb:
· kompleks pszenny bardzo dobry
-zasobne w składniki pokarmowe
-odczyn obojętny
-poziom próchniczny o miąższości ponad 30 cm
-dobra struktura, przepuszczalność, przewiewność
-na terenach płaskich
-głównie pszenica ozima, buraki cukrowe
- klasa bonitacyjna I i II
· kompleks pszenny dobry
-można uprawiać wszystkie rośliny
- klasa bonitacyjna IIIa i IIIb
· kompleks pszenny wadliwy
-gleby wykształcone z glin i iłów lub utworów pyłowych
-podścielone piaskiem lub żwirem
-nadają się bardziej pod uprawę pszenicy niż żyta
-nie należy uprawiać buraków a ziemniaki ograniczyć
-narażone często na erozję wody
- klasa bonitacyjna IIIb IVa IVb
· kompleks żytni bardzo dobry (pszenno-żytni)
-gleby lekkie wytworzone z piasków gliniastych mocnych całkowitych
-bardziej wskazana uprawa żyta niż pszenicy
- klasa bonitacyjna IIIb IIIa IVa
· kompleks żytni dobry
-wrażliwe na susze
-gleby płowe, brunatne wyługowane, czarne ziemie wytworzone z piasków gliniastych lekkich
- klasa bonitacyjna IVa IVb
· kompleks żytni słaby
-gleby lekkie głównie brunatne i płowe
-wytworzone z piasków słabo gliniastych zalegających na żwirach lub piaskach luźnych
-nadmiernie przepuszczalne przez to suche
-ubogie w składniki pokarmowe
- klasa bonitacyjna IVb V
· kompleks żytni bardzo słaby (żytnio-łubinowy)
-gleby wytworzone z luźnych piasków i piasków słabo gliniastych
-należą tu mady bardzo lekkie i rędziny szkieletowe
- klasa bonitacyjna VI
· kompleks zbożowo-pastweny mocny
· kompleks zbożowo-pastweny słaby.
-wytworzone z piasków
- klasa bonitacyjna V VI
Co jest treścią map bonitacyjnych: -nr konturu; rodzaj użytku; klasa bonitacyjna; rodzaj gleby; gatunek gleby; granica klasy bonitacyjnej; granica typu gleby; miejsce odkrywki.
Wykorzystanie bonitacyjnej klasyfikacji gruntów(czyli do czego służą mapy bonitacyjne):
1:cel fiskalny
-hektar przeliczeniowy
-okręg podatkowy
-cena żyta
-stawka gminna
2 cel: ewidencja gruntów i obrót ziemią:
-scalenie
-wymiana
-wywłaszczenia
-szacowanie wartości gruntu
-zaciąganie kredytów bankowych
3 cel: Planowanie:
-produkcji upraw i nawożenia
-podział pól na jednorodne
-dobór maszyn.
Co jest treścią map glebowo-rolniczych: kompleksy rolniczej przydatności gleb; typy i podtypy gleb; linia konturu kompleksu; nr konturu; powierzchnia konturu; uziarnienie gleby; granica klasy bonitacyjnej; lokalizacja odkrywki glebowej.
Typy i podtypy gleb:
A-gleby bielicowe i płowe
B-brunatne i właściwe
C-czarnoziemy właściwe
D-czarne ziemie
E-gleby bagienne
F-mady
G-rędziny
AB- gleby bielicowe i gleby brunatne.