Klawiatury i urządzenia wskazujące, Dokumenty rożne
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Klawiatury i urządzenia wskazujące.
Agata Czapla
Klawiatura
Klawiatura (ang. keyboard) zalicza się do urządzeń wejściowych komputera i jest urządzeniem używanym do wprowadzania danych lub poleceń do komputera tak, by mógł on zapisać te dane lub wykonać polecenia.
Klawisze w klawiaturze o rozszerzonej konfiguracji są zgrupowane w cztery wyraźnie oddzielone bloki:
· blok klawiszy alfanumerycznych (blok centralny);
· Klawisze funkcyjne (F1, F2 ..F12);
· klawisze sterowania kursorem (Home, End itd);
· klawisze numeryczne (N/luck, 1, 2.. itd).
Pod względem pełnionej funkcji klawisze komputerów IBM PC dzieli się na następujące grupy:
1) klawisze alfanumeryczne: obejmujące litery A-Z, cyfry 0-9, znaki przestankowe, akcenty, nawiasy, symbole matematyczne, znaki specjalne.
2) klawisze funkcyjne: oznaczone F1-F10 lub F1-F12.
3) klawisze sterujące ruchem kursora: w tym klawisze przesuwające kursor o jedną pozycję (oznaczone strzałkami) oraz
4) klawisze przesuwające kursor o wiele pozycji:
· HOME - powoduje przeniesienie kursora tekstowego na początek linii.
· END - przenosi kursor tekstowy na koniec linii.
· PAGE UP - przenosi kursor tekstowy o jedną stronę ekranową w górę.
· PAGE DOWN - przenosi kursor tekstowy o jedną stronę ekranową w dół.
· TAB - służy m.in. do tworzenia odstępów w edytorach tekstów, ale może być wykorzystywany w inny sposób zależnie od programu.
5) klawisze do wprowadzania zmian w tekście:
· DELETE - służy do wymazania znaku znajdującego się w miejscu kursora.
· INSERT - służy do zmiany trybu wstawiania/zamiana znaków lub do innych celów w zależności od programu.
· BACKSPACE - (oznaczony również strzałką) służy do wymazania znaku znajdującego się z lewej strony kursora.
6) klawisz do wprowadzania poleceń:
· ENTER - służy do akceptacji wprowadzonego rozkazu, zatwierdzenia wyboru lub przejścia do nowej linii (w przypadku edytorów tekstu).
7) klawisze zmieniające działanie innych klawiszy:
· SHIFT - jeżeli na jakimś klawiszu znajdują się dwa znaki, to znak umieszczony wyżej uzyskuje się trzymając wciśnięty klawisz [SHIFT] i równocześnie wciskając klawisz, z którego znak chcemy uzyskać.
· CTRL i ALT - nie mają samodzielnego znaczenia. Obu używa się zazwyczaj z innymi klawiszami. Naciskając równocześnie dwa lub więcej klawiszy otrzymujemy tzw. kombinacje lub inaczej skróty klawiaturowe.
· CAPS LOCK - jeżeli nie świeci się dioda Caps Lock, to dysponujemy małymi literami, natomiast litery wielkie otrzymuje się trzymając wciśnięty klawisz [SHIFT]. W przypadku, kiedy dioda Caps Lock świeci, mamy sytuację odwrotną.
· NUM LOCK - jeżeli nie świeci dioda Num Lock to klawisze z bloku numerycznego mają powtórzone znaczenie z części alfanumerycznej. W przypadku kiedy dioda Num Lock świeci, klawisze mają znaczenie numeryczne - cyfry 0-9 oraz operatory arytmetyczne (znaki mnożenia, dzielenia, odejmowanie i dodawania).
8) klawisze pomocnicze:
· ESCAPE (Esc) - służy do rezygnacji z wpisanego rozkazu, rezygnacji z wyboru itp.
· PRINT SCREEN - służy do wydrukowania zawartości ekranu (w niektórych przypadkach należy użyć kombinacji klawiszy: [SHIFT]+[PRINT SCREEN]).
· PAUSE/BREAK - wciśnięcie tego klawisza spowoduje w niektórych programach zatrzymanie działania. Program lub polecenie nie będzie wówczas wykonane aż do momentu wciśnięcia dowolnego klawisza. W połączeniu z klawiszem CTRL spowoduje zatrzymanie działania polecenia lub niektórych programów.
· PRTSCR - służy do kopiowania zawartości ekranu na drukarkę. Aby to zrobić, należy (po włączeniu drukarki) wcisnąć PRTSCR. Natomiast trzymanie klawisza CTRL i wciśnięcie PRTSCR spowoduje drukowanie przez drukarkę wszystkiego, co będzie pojawiać się na ekranie (tzw. echo ekranu). Ponowne wciśnięcie kombinacji tych klawiszy wyłączy echo i przywróci normalną pracę.
Zasada działania klawiatury w IBM PC
1) Klawisze dotykają specjalnej płyty wyposażonej - zależnie od typu klawiatury - w około sto mikroprzełączników.
2) Układ przetwarzający klawiatury. W elemencie tym jest zapisywany zestaw wszystkich liter, cyfr i znaków specjalnych, a także standardowe funkcje klawiszy funkcyjnych w postaci kodu zrozumiałego dla komputera, do którego po naciśnięciu, dowolnego klawisza trafiają odpowiednie informacje.
3) Naciśnięcie klawisza w klawiaturze powoduje zmianę w przepływie prądu przez układ z nim związany. Mikroprocesor wbudowany w klawiaturę stale sprawdza obwody prowadzące do klawiszy, wykrywa on wzrost albo spadek natężenia prądu w obwodzie naciśniętego klawisza. W ten sposób procesor może stwierdzić czy klawisz został naciśnięty czy zwolniony. Każdy klawisz ma określony układ kodów. Zależnie od tego, który obwód klawisza podaje sygnał do mikroprocesora, który generuje liczbę zwaną odpowiednikiem kodowym. Każdy klawisz ma dwa odpowiedniki kodowe: jeden na wciśnięcie klawisza, drugi na jego zwolnieni. Procesor przechowuje liczbę w buforze pamięci własnej klawiatury i wprowadza ją do złącza portu, gdzie może być odczytana przez BIOS komputera. Następnie kablem klawiatury zostaje przesłany sygnał przerwania, aby dać znać procesorowi, że odpowiednik kodowy czeka na niego. Przerwanie mówi procesorowi, aby zaniechał tego co właśnie wykonuje i aby zwrócił uwagę na obsługę przerwania. BIOS czyta odpowiednik kodowy z portu klawiatury i wysyła do klawiatury sygnał, który mówi jej że może usunąć odpowiednik kodowy ze swojego bufora. Jeżeli jest to odpowiednik kodowy dla jednego ze zwykłych klawiszy zmiany rejestru, lub dla jednego z klawiszy uważanych za specjalne klawisze zmiany rejestru np. CTRL, ALT, INSERT, NUN LOCK, SCROLLOCK, CARSLOCK. BIOS zmienia dwa bajty w specjalnym obszarze pamięci. Dla wszystkich innych klawiszy BIOS sprawdza te bajty, aby określić status klawiszy zmiany rejestru i klawiszy przełączających. W zależności od statusu wskazanego przez te bajty BIOS przekłada dany odpowiednik kodowy na kod Aski, który oznacza znak, lub na specjalny kod dla klawiszy funkcyjnych, lub klawiszy ruchu kursora.
Różne rodzaje klawiatur w IBM PC
Wyróżniamy trzy zasadnicze rodzaje klawiatur.
1) Klawiatura PC XT, licząca 82 lub 83 klawisze, jest najmniej zaawansowanym technologicznie typem klawiatury. Klawisze funkcyjne w liczbie 10 są umieszczone te po jej lewej stronie, występuje tylko jeden klawisz Alt i jeden Ctrl. Blok klawiatury numerycznej nie jest wyraźnie oddzielony optycznie od reszty klawiatury. Lampki sygnalizujące włączenie klawiszy CapsLock, ScrollLock i NumLock są wbudowane w tych klawiszach. Obecnie tego typu klawiatury praktycznie się już nie spotyka.
2) Klawiatura PC AT różni się od XT tylko wyraźnym oddzieleniem bloku klawiszy numerycznych od pozostałych, wprowadzeniem osobnych kontrolek CapsLock, NumLock i ScrollLock oraz wprowadzeniem dodatkowego klawisza SysReq (ang. system request). Nie ma osobnego klawisza Pause/Break, które wprowadzono później w klawiaturze PS/2, ale funkcje pauzy i przerwania programu można uzyskać wciskając kombinacje klawiszy Ctrl-NumLock (pauza) i Ctrl-ScrollLock (przerwanie).
3) Klawiatura PS/2 to obecnie stosowana powszechnie klawiatura o 101 lub 102 klawiszach. Podstawowe zmiany to przede wszystkim przesunięcie 10-ciu klawiszy funkcyjnych na górę klawiatury i dodanie dwóch nowych f11 i 12, wydzielenie dodatkowego bloku sterowania kursorem (strzałki), zmiana położenia klawisz SL, wprowadzenia dodatkowych klawiszy ALT i CTRL rozróżnialnych oraz wydzielenie klawisza Pause/ Break.
Na rynku można spotkać także inne klawiatury, nie będące żadnym z powyższych standardów. Są to przeważnie rozwinięcia standardu PS/2, polegające na dodaniu nowych klawiszy, nie rzadko programowalnych, lub zmianie układu klawiszy na bardziej ergonomiczny. Bardzo ciekawą klawiaturą jest urządzenie o nazwie Natural Keyboard firmy Microsoft. Klawiatura ta została podzielona na dwie, wyraźnie oddzielone części dla każdej ręki, a oprócz tego wyposażono ją w dodatkowe przyciski przydatne w pracy z systemem Windows.
Urządzenie wskazujące (ang. pointing device) - urządzenie wejścia-wyjścia komputera pozwalające przekazywać dane do komputera za pomocą fizycznych ruchów wskazywania, klikania i przeciągania, zwykle za pomocą przesuwania ręcznej myszy i uruchamiania jej przycisków. Ruchy urządzenia wskazującego są odzwierciedlane na graficznej reprezentacji pulpitu na ekranie za pomocą ruchów wskaźnika (kursora) myszy lub innych zmian wizualnych.
Najpowszechniej używane urządzenia wskazujące:
· klawiatura
· mysz
· track ball
· pióro świetlne
· touch pad
· tablet z rylcem
· dżojstik
· ekran dotykowy
Typy urządzeń wskazujących
Mysz (z ang. mouse) – urządzenie wskazujące używane podczas pracy z interfejsem graficznym systemu komputerowego. Wynaleziona została przez Douglasa Engelbarta w 1963 r. Mysz umożliwia poruszanie kursorem po ekranie monitora poprzez przesuwanie jej po powierzchni płaskiej. Mysz odczytuje zmianę swojego położenia względem podłoża, a po jego zamianie na postać cyfrową komputer dokonuje zmiany położenia kursora myszy na ekranie. Najczęściej wyposażona jest w kółko do przewijania ekranu.
Trackball (kot, manipulator kulkowy) urządzenie wskazujące komputera, służy do interakcji użytkownika z systemem operacyjnym i programami. Jest to kulka umieszczana w niektórych klawiaturach pod najniższym rzędem klawiszy (może to też być osobne urządzenie).
Niekiedy nazywane nieformalnie i żartobliwie kotem (dla odróżnienia od myszki komputerowej). Wygląda jak mechaniczna mysz komputerowa odwrócona do góry kulką. Funkcjonalnie trackball jest identyczny z myszą komputerową. Spotykany najczęściej w komputerach przenośnych. Składa się z obudowy i kuli, której poruszenia są przekładane na ruch kursora na ekranie. W chwili obecnej istnieją dwa mechanizmy przekładania ruchu na sygnały elektryczne:
· mechaniczno-optyczny - kulka porusza rolkami, na których zamocowane są elementy przesłaniające czujniki optyczne
· optyczny - kulka pokryta jest wzorem, światło odbijane w różny sposób od elementów wzoru pada na czujnik optyczny; zmiany w oświetleniu czujnika przekładane są na ruch kursora
Pióro świetlne- urządzenie zewnętrzne (wejściowe) komputera przeznaczone do współpracy z monitorem ekranowym, mające kształt długopisu i zawierające na końcu element światłoczuły, lokalizowany po zbliżeniu do ekranu przez promień elektronowy monitora. Umożliwia wprowadzanie danych lub poleceń przez wskazanie odpowiedniego miejsca na ekranie. Pióro świetlne przydatne jest zwłaszcza w trybie graficznym (daje efekt rysowania nim na ekranie), podobnie jak mysz komputerowa lub ekran dotykowy.
TouchPad, Touchpad lub Trackpad (Apple) - panel dotykowy, urządzenie wskazujące często spotykane w laptopach, zastępujące mysz.
W języku polskim zwany jest gładzikiem.
Spotyka się różne ich rozmiary, ale rzadko przekraczają one powierzchnie 50 cm².
Zastosowanie: Touchpady spotyka się przede wszystkim w komputerach przenośnych, ponieważ standardowa mysz wymaga fragmentu płaskiej powierzchni w pobliżu komputera, co często jest nieosiągalne poza biurem czy domem. Kolejną zaletą touchpadów jest to, że zawsze znajdują się one blisko klawiatury, co przyspiesza korzystanie z tych urządzeń (w porównaniu do np. konieczności zdejmowania ręki z klawiatury i sięgania do myszy, a następnie powrotu). Dlatego też niektórzy użytkownicy wolą z nich korzystać, używając specjalnej, poszerzonej o touchpad klawiatury. Bliskość klawiatury i Touchpada może równoczesnie jego wadą, ponieważ podczas pisania łatwo o przypadkowe uderzenia w Touchpad, w wyniku których w niekontrolowany sposób przemieszcza się kursor w pisanym tekście.
Tablet PC - to przenośny komputer osobisty. Jest to urządzenie wzorowane na notebookach. Dodano do niego jednak cechę znaną z ich mniejszych braci palmtopów - ekran dotykowy. Przekątne w tabletach są mniejsze niż w notebookach np. 12 lub 14 cali, jednakże pozostałe ich parametry (prędkość taktowania, ilość RAM) dorównuje notebookom. Posiada on wiele ułatwień np. funkcje rozpoznawania pisma odręcznego, klawiatura ekranowa. Najnowsze modele posiadają również wbudowane karty do bezprzewodowego internetu (Wi-Fi).
Dżojstik (ang. joystick) – urządzenie wejścia komputera, manipulator służący do sterowania ruchem obiektów na ekranie. W podstawowej wersji zbudowany z wychylnego drążka zamocowanego na podstawce. Przechylanie drążka w odpowiednim kierunku powoduje stosowną reakcję sterowanego obiektu.
Dżojstiki często wyposażone są w przyciski, uruchamiające przypisaną im akcję oraz dodatkowe funkcje sterujące.
Zastosowania: ...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]